4 belangrijke oorzaken van eczeem

Als moeder van een zoontje met ernstig eczeem en oprichter van Rivaana Skincare, is eczeem een dagelijkse strijd voor mij geworden. Mijn zoon Armaan heeft me laten ervaren hoe slopend deze huidaandoening kan zijn – de intense jeuk, de pijn en de constante onrust. Onze nachten waren vaak gevuld met huilbuien en slapeloosheid, en steeds weer gingen dezelfde vragen door mijn hoofd: "Waarom heeft juist Armaan hier zoveel last van? Wat doe ik verkeerd?"

Na talloze doktersbezoeken besloot ik het heft in eigen handen te nemen en zijn huid beter te begrijpen. Zijn huid was mijn obsessie geworden, en samen leren we elke dag meer. Daarom wil ik mijn ervaringen en kennis delen, in de hoop dat ik ook anderen kan helpen die met eczeem worstelen. 

Wat is eczeem?
Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende huidaandoeningen die zich kenmerken door een ontstoken, jeukende huid. De meest voorkomende vorm is atopisch eczeem, een chronische aandoening die op elke leeftijd en op elk deel van het lichaam kan optreden. De intense jeuk, die vaak de grootste klacht is, kan aanvoelen alsof je huid in brand staat.

Armaan kreeg al op jonge leeftijd te maken met ondraaglijke jeuk. Hij trok zijn kleren uit en krabde zichzelf voortdurend, zelfs als ik hem handschoenen of verbanden omdeed. Nachtenlang sliep ik naast hem om zijn handen vast te houden, maar het was onmogelijk om hem tegen te houden. Voor ons gezin was dit een dagelijkse strijd vol frustratie.

Soorten eczeem
Hoewel atopisch eczeem het meest bekend is, zijn er ook andere vormen die regelmatig voorkomen:

• Seborroïsch eczeem: Dit verschijnt vaak als vettige, gelige uitslag bij baby’s (bekend als 'berg') en verdwijnt meestal na een paar maanden vanzelf. Bij volwassenen komt het vaak voor op de hoofdhuid en bij talgklieren. Gelukkig verdween Armaan’s berg na een gerichte shampoo behandeling.
• Zwemmerseczeem: Hoewel dit eigenlijk geen eczeem is, wordt het vaak aangezien voor een schimmelinfectie die ontstaat in vochtige omgevingen, zoals zwembaden. Een goede anti-schimmelcrème kan dit probleem verhelpen. Persoonlijk heb ik hier nog geen ervaring mee gehad.

De realiteit van eczeem gaat niet volgens ‘het boekje’
Eczeem wordt vaak beschreven in verschillende fases: roodheid, zwelling, blaasjes, vochtverlies, en schilfering. Maar in werkelijkheid is het verloop niet zo voorspelbaar. Bij Armaan was de huid nooit volledig rustig. Terwijl de ene plek aan het herstellen was, ontstond er alweer een nieuwe uitbraak op een andere plek. Dermatologen vertelden me dat ze eczeem moesten voelen om te begrijpen waar de actieve ontsteking zat. Soms zag de huid er glad uit, maar voelde ik al de ruwe schubben die een nieuwe opvlamming aankondigden.

Waarom heb ik eczeem?
Begrip van constitutioneel eczeem

Constitutioneel eczeem (ook wel atopisch eczeem genoemd) is een aandoening die samenhangt met het atopisch syndroom, waartoe ook hooikoorts, astma en voedselallergieën behoren. Een genetische aanleg voor een van deze aandoeningen vergroot de kans op eczeem. In mijn familie komt eczeem nauwelijks voor. Alleen mijn broertje heeft last van eczeem. Toch kreeg Armaan deze chronische aandoening. Hoewel artsen ons vertelden dat de kans klein is dat hij over zijn eczeem heen zal groeien, blijven we dagelijks vechten voor verbetering.

Wat ik heb geleerd, is dat eczeem nooit volledig verdwijnt – zelfs als de huid rustig lijkt, sluimert de aanleg onder het oppervlak. Daarom is het essentieel om de huid voortdurend te verzorgen, zelfs als er geen zichtbare opvlammingen zijn. Bij Armaan merk ik dat een tijdelijke verslapping in zijn routine al snel tot nieuwe uitbraken leidt.

De huid als beschermende barrière
De huid is ons grootste orgaan en heeft de belangrijke taak ons te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Een gezonde huid heeft niet veel bescherming nodig. Onnodige huidverzorgingsproducten brengen zelfs de natuurlijke huidflora uit disbalans. Het is daarom heel erg belangrijk om te weten waarom je wat als huidverzorgingsproduct gebruikt.

Bij mensen met constitutioneel eczeem werkt het beschermingssysteem van de huid niet optimaal. Dit komt door een combinatie van genetische aanleg en externe prikkels.

Oorzaken van Atopisch Eczeem
Om te begrijpen waarom juist mijn zoontje last had van zo een erge eczeemhuid, ben ik mijzelf gaan verdiepen in het ontstaan van atopisch eczeem. Na veel onderzoek en gesprekken met specialisten heb ik de oorzaak aardig kunnen ontleden, namelijk:

Genetische aanleg + externe prikkels = atopisch eczeem. 

De eerste factor, genetische aanleg bestaat uit twee delen:

Allergische Aanleg
Eczeem is eigenlijk een huidreactie als gevolg van een overreactie van het immuunsysteem. Mensen met atopisch eczeem hebben vaak een overactief immuunsysteem doordat het lichaam extreem reageert op bepaalde stoffen, wat leidt tot ontstekingen en jeuk. Zo heeft mijn zoontje allergieën voor noten, pinda’s, gras, huisstofmijt en pollen. Terwijl allergieën zoals die voor noten relatief eenvoudig te vermijden zijn, is het een stuk lastiger om gras uit zijn leven te bannen. Gras en pollen krijg je via de luchtwegen voornamelijk binnen, maar deze kunnen ook de huid binnendringen. Het binnendringen in de huid gaat makkelijker wanneer de beschermlaag van de huid verzwakt is en juist dit laatste, een verzwakte huidbarrière, is hetgeen dat mensen met eczeem hebben. Voorgeschreven antihistaminica kunnen soms helpen om allergische reacties te verminderen en de huid tot rust te laten komen.

Een allergie veroorzaakt dus een overactief immuunsysteem dat op zijn beurt weer eczeem kan triggeren om op te vlammen. Andersom doordat bij de eczeemhuid de huidbarrière verzwakt is, kunnen stoffen die mogelijke allergische reacties veroorzaken, de huid ook makkelijker binnendringen en dus zorgen voor een allergische reactie. Het gaat hier dus om een wisselwerking.

Filaggrine-Tekort
Filaggrine is een eiwit dat helpt vocht vast te houden in de huid. Een tekort aan filaggrine maakt de huid droog en vatbaarder voor eczeemopvlammingen. Mensen met een eczeemhuid hebben van nature een tekort aan dit eiwit. Hoeveel eiwittekort je bij een eczeemhuid hebt, verschilt per persoon. Hoewel er geen natuurlijke ingrediënten zijn die direct het filaggrine-niveau aanvullen, zijn er wel natuurlijke ingrediënten die de huidbarrière kunnen versterken om vochtverlies uit de huid tegen te gaan. De onderhoudscrème van Rivaana zorgt als dagelijkse basiszalf voor een beschermlaag op de huid dat helpt om het filaggrinetekort te ondersteunen.

Externe factoren bij eczeem: stress en voeding

Stress
Stress verhoogt de productie van cortisol, een hormoon dat ontstekingen onderdrukt, maar ook de afbraak van eiwitten zoals filaggrine versnelt. Dit kan de huid verder beschadigen en het eczeem verergeren. Ik heb gemerkt dat rust en ontspanning cruciaal zijn voor Armaan’s huid. Te veel prikkels, zelfs leuke activiteiten, kunnen zijn eczeem doen opvlammen.

Je kunt het eigenlijk heel eenvoudig aan de huid afleiden: heb je ooit gemerkt dat een eczeemhuid vaak rustiger is na het opstaan en juist onrustiger wordt als je weer actiever bent of moe?

Voeding
Voeding kan een rol spelen bij eczeem. Dit is ook weer per persoon afhankelijk. Enerzijds komt dit door mogelijke voedingsintoleranties zoals de lactose-intolerantie, gluten-intolerantie en histamine-intolerantie. Anderzijds kunnen bijvoorbeeld suikers ook zorgen voor een overactief imuumsysteem wat weer kan leiden tot eczeemverergering. Hoewel strikte diëten vaak worden aanbevolen op verschillende forums en blogs, ben ik na verder onderzoek erachter gekomen dat deze aanbevelingen niet altijd wetenschappelijk onderbouwd zijn. Persoonlijk vind ik het belangrijker om een gezonde en gevarieerde voeding aan te houden. Een gevarieerd eetpatroon, met een gematigde hoeveelheid suikers en zuivel past voor mij en mijn kind beter in onze dagelijkse routine. Maar nogmaals, vooral het punt voeding is per persoon verschillend. 

Armaan krijgt af en toe ‘gewoon’ een ijsje bij de ijssalon of wat snoepjes en koekjes. Natuurlijk let ik op de hoeveelheden en zorg ervoor dat hij niet te veel op één dag eet, net zoals bij elk ander kind. Op kinderfeestjes en speciale gelegenheden maak ik echter graag uitzonderingen. 😊

Conclusie
Eczeem is een complexe aandoening die wordt beïnvloed door allergische aanleg, stress, voeding, en een tekort aan filaggrine. Begrip van deze factoren is essentieel om de juiste zorg en huidverzorging te bieden én opvlammingen te minimaliseren. Daarnaast manifesteert eczeem zich op verschillende manieren bij verschillende mensen. Bij sommigen ligt de oorzaak in een filaggrine-tekort, bij anderen speelt stress een rol, en weer anderen hebben genetische aanleg voor specifieke allergieën die het immuunsysteem overactief maken en daarmee de eczeem verergeren. Dit betekent dat er geen universele medicatie bestaat die voor iedereen met eczeem effectief is. Wetenschappers werken continu aan gerichte benaderingen, maar de basis blijft het aanpassen aan een gezonde levensstijl waarbij je je bewust bent van jouw eczeemtriggers. Gerichte huidverzorging is hier een onderdeel van.

Wil jij meer weten over hoe jij eczeem kunt beheersen? Blijf onze blogs volgen voor diepere inzichten en praktische tips.

- Anisha Biharie, Founder Rivaana Skincare.